Niewielka wioska Kwiatoń, której pierwotna nazwa brzmiała Kwiatków, jest położona przy głównej drodze pomiędzy Uściem Gorlickim a Wysową, w dolinie rzeki Zdyni. Wieś powstała w XIV w., początkowo była lokowana na prawie magdeburskim, a potem przeniesiona na prawo wołoskie. Należała do rodu Gładyszów z Szymbarku. W XVII w. wzniesiono we wsi cerkiew pw. św. Paraskiewy, a kiedy w 1932 r. większość mieszkańców zmieniła wyznanie na prawosławne, wzniosła dla siebie drugą cerkiew, na granicy z Uściem Gorlickim. Po wojnie, w ramach akcji „Wisła”, Łemków wysiedlono; część z nich powróciła.

CERKIEW PW. ŚW. PARASKIEWY W KWIATONIU, fot. M. Klag (MIK, 2001) CC BY SA 3.0

Patronką cerkwi w Kwiatoniu jest niezwykle popularna w Kościele wschodnim święta Paraskiewa. Cerkiew otoczona niewysokim, drewnianym ogrodzeniem z bramkami została wzniesiona w 2. poł. XVII w. Wieżę od strony zachodniej dobudowano w 1743 r. W bryle świątyni wyodrębnione są trzy części: najniższe prezbiterium, wyższa nawa oraz smukła wieża. Drewniana świątynia zbudowana w konstrukcji zrębowej, jak również wieża o konstrukcji słupowej, mieszcząca w przyziemiu babiniec, obite są gontem. Jedynie wieża w części izbicy oraz ścianki rozdzielające daszki zostały pokryte pionowo ułożonymi deskami. Każda z części cerkwi jest nakryta osobnym, uskokowym, gontowym dachem, a wieżę zwieńczoną pozorną izbicą nakrywa baniasty hełm. Ścianki rozdzielające uskokowe daszki nad nawą i prezbiterium zdobi fryz arkadkowy, wycięty w listwach nabitych na deski szalowania.

Bogate wyposażenie cerkwi pochodzi z XVII-XX w. i jest utrzymane w stylistyce późnego baroku. Jest to szczególnie widoczne w pokrywającej wnętrze polichromii, naśladującej dekorację architektoniczną. We wnętrzu świątyni współistnieją elementy obrządku wschodniego i zachodniego. Prezbiterium od nawy oddziela ikonostas, ale przy ścianach znajdują się ołtarze boczne. Ikonostas wypełniają ikony starsze, tradycyjnie malowane, oraz późniejsze, w których widoczne są wpływy łacińskie. Na osi ikonostasu znajdują się ażurowe carskie wrota, przeznaczone tylko dla kapłana i dekorowane medalionami z wizerunkami ewangelistów. Po bokach mieszczą się węższe wrota diakońskie.

Od 1947 r. cerkiew użytkowana była przez kościół rzymskokatolicki, a obecnie jest świątynią ekumeniczną. Służy lokalnej wspólnocie prawosławnej i jest kościołem pomocniczym parafii rzymskokatolickiej w Uściu Gorlickim.

Tekst: B. Sanocka (2008)

Licencja CC-BY-SA 3.0