Bochnia od początku swego istnienia była związana z solą. Pierwsza historyczna wzmianka, pochodząca z 1198 roku, dotyczy uposażenia klasztoru bożogrobców w Miechowie w sól bocheńską. Przywilej lokacyjny nadający Bochni prawo magdeburskie został wydany przez księcia Bolesława Wstydliwego w 1253 roku.

KOPALNIA SOLI W BOCHNI, fot. M. Klag (MIK, 1999) CC BY SA 3.0

Złoża bocheńskiej soli pochodzą sprzed ok. dwudziestu milionów lat. Zalegają one na głębokości od pięćdziesięciu do pięciuset metrów, a rozciągają się na długość ok. czterech kilometrów. Najstarsze szyby były zlokalizowane prawdopodobnie w dolinie potoku Babica, gdzie pokłady soli zalegały płytko. Nie były one jednak zbyt obfite, więc drążono kolejne, głębsze szyby. Tak powstała najstarsza, wschodnia część kopalni z szybami Sutoris (Szewczy) i Gazaris (Wieżny lub Wodny). Kopalnia rozwijała się w kierunku pionowym i na zachód. Część zachodnią nazywano Nowymi Górami, a tworzyły ją trzy szyby: Regis, Bochneris i Campi. W latach osiemdziesiątych XX wieku kopalnia osiągnęła maksymalne rozmiary: cztery i pół kilometra długości i 468 metrów głębokości.

Główny szyb kopalni to Campi (Polny), wydrążony w latach 1556–1566. Największą głębokość (408 m) osiągnął w 1898 roku. Jest on połączony z Sutoris – najstarszym istniejącym szybem kopalni – trzykilometrową Podłużnią August, której pierwszy odcinek powstał w latach 1723–1743. Wydrążony już w połowie XIII wieku szyb Sutoris stał się w XIV i XV wieku jednym z głównych szybów wydobywczych.

W bocheńskiej kopalni znajduje się wiele kaplic. Największą z nich jest powstała po 1747 roku kaplica św. Kingi, gdzie w prezbiterium znajdują się wykute w soli ołtarze św. Kingi i św. Barbary, ambona i figury świętych: Kingi, Jana Nepomucena, Wojciecha i Tomasza z Akwinu.

Według legendy król Węgier Bela IV podarował córce Kindze jako wiano kopalnię soli w Siedmiogrodzie. Odbierając ją, zgodnie z ówczesnym zwyczajem, wrzuciła do niej pierścień. Po przybyciu do Polski odwiedziła Bochnię, a tutaj w pierwszej wydobytej bryle soli górnicy znaleźli pierścień Kingi, wrzucony do kopalni w Siedmiogrodzie.

Kopalnia w Bochni jest najstarszym ośrodkiem wydobywczym soli w Polsce. Działa bez przerwy od średniowiecza, już prawie 750 lat. W ostatnich latach z powodu wyczerpania się zasobów wstrzymano eksploatację złóż soli.

Od lat dziewięćdziesiątych XX wieku w kopalni prowadzona jest głównie działalność turystyczna, a w największej z zachowanych komór urządzono sanatorium. Panujący tu mikroklimat ma właściwości lecznicze, szczególnie dla cierpiących na schorzenia alergiczne dróg oddechowych i skóry. W 2013 roku bocheńska kopalnia została wpisana na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturowego i Przyrodniczego Ludzkości UNESCO.

Tekst: B. Sanocka (2008), aktualizacja: P. Kasprzycka (2017)

Licencja CC-BY-SA 3.0