Kościół pw. św. św. Filipa i Jakuba Apostołów w Sękowej
Położona w Beskidzie Niskim, u podnóża Magury Małastowskiej wieś Sękowa została lokowana przez króla Kazimierza Wielkiego w 1346 r., który uposażył również tutejszą parafię. Zachowany do dzisiaj, drewniany kościół zbudowano ok. 1520 r., a w XVIII w. wzniesiono niską wieżę i soboty (zrekonstruowane w XX w.).
Późnogotycki kościół pw. świętych Filipa i Jakuba Apostołów został zbudowany w oparciu na tradycyjnych zasadach stosowanych w drewnianych świątyniach Małopolski na początku XVI w. Wzniesiono go z modrzewiowych bali w konstrukcji zrębowej. Jego plan jest tradycyjny: jedna nawa z węższym, zamkniętym trójbocznie prezbiterium, z zakrystią po stronie północnej. Od zachodu do świątyni przylega otwarta w przyziemiu wieża, nakryta kopulastym hełmem z wysoką, ośmioboczną latarnią. Ściany kościoła powyżej sobót oraz wysoki, dwuspadowy dach pokryte są gontem. Kościół obiegają dokoła soboty, wsparte na słupach z zastrzałami i nakryte wysokim, sięgającym gzymsu korpusu zadaszeniem. Dach sobót, również pokryty gontem, jest obniżony w miejscach okien.
We wnętrzu świątyni znajduje się późnorenesansowy ołtarz główny z początku XVII w.
W jego części środkowej mieści się obraz przedstawiający świętych: Mikołaja, Benedykta i Antoniego, po obu stronach którego ustawione są w niszach posągi św. Piotra i św. Andrzeja. Na predelli ołtarza znajduje się płaskorzeźba ze sceną Zaśnięcia Najświętszej Marii Panny, a w zwieńczeniu – wizerunki św. Filipa i św. Jakuba. Widoczne na ścianach fragmenty neogotyckiej polichromii pochodzą z ok. 1888 r. Warto zwrócić uwagę na późnogotycki portal wejściowy, zamknięty łukiem zwielokrotnionym i dekorowany ornamentem.
Kościół utracił funkcję świątyni parafialnej w 1885 r. W czasie działań wojennych, na przełomie 1914 i 1915 r. został w dużym stopniu zniszczony: drewniane elementy ścian, wieży, sobót i dachu żołnierze wykorzystali do budowy okopów. Również wnętrze z XVI- i XVII-wiecznym wyposażeniem uległo dewastacji.
Odbudowę kościoła prowadzono etapami przez cały XX w. Ostatni, kompleksowy remont kościoła rozpoczęty w 1983 r. trwał kilka lat i objął architekturę budowli, jej wyposażenie i otoczenie. Prace konserwatorskie wyróżniono w 1994 r. medalem Europa Nostra, a kościół uznano za wyjątkowy, wpisując go na Listę Światowego Dziedzictwa Kultury UNESCO w 2003 r.
Autor: Barbara Sanocka, Małopolski Instytut Kultury w Krakowie (2008)
Licencja CC-BY-SA 3.0
Kościół pw. św. św. Filipa i Jakuba Apostołów w Sękowej
Banach J., Banach B., Parafia w Lipnicy Murowanej. Zarys dziejów od powstania do roku 1945, Lipnica Murowana 2005.
Bielak W., Walicki B., Zych S., Binarowa. Studia i materiały z dziejów parafii i sanktuarium, Kolbuszowa 2011.
Dürr J., Dziennik rysunkowy Wyspiańskiego z wycieczki na Podkarpacie, „Ziemia. Ilustrowany miesięcznik krajoznawczy” 1934, t. 19, nr 12.
Kościoły drewniane Małopolski, UNESCO Konwencja o Ochronie Światowego Dziedzictwa Kulturalnego i Naturalnego, red. J. Marcinek, Kraków 2000.
Kras Z., Kutaś P., Lipnica Murowana. Kościół pw. św. Leonarda, Zakrzów 2012.
Kutaś P., Binarowa. Kościół pw. św. Michała Archanioła, Zakrzów 2011.
Kutaś P., Sękowa. Kościół pw. św. św. Filipa i Jakuba Apostołów, Kraków 2007.
Laskowski A., Organisty A., Drewniany kościół pw. św. Michała Archanioła w Binarowej, Rzeszów 2004.
Łuszczkiewicz W., Sprawozdania z posiedzeń Komisyi Historyi Sztuki za czas od 11 lipca 1889 do 13 marca 1890, [w:] Sprawozdania Komisyi do Badania Historii Sztuki w Polsce, t. IV, z. IV, Kraków 1891.
Polek E., Lipnica Murowana. Zarys dziejów do 1985 roku, Tarnów 1993.
Szydłowski T., Ruiny Polski, Kraków 1919.
Kościół pw. św. św. Filipa i Jakuba Apostołów w Sękowej
Informacje praktyczne
Dostępność:
ograniczona dostępność
Dane teleadresowe:
adres: 38-307 Sękowa 13
gmina: Sękowa
powiat: gorlicki
GPS: N: 49° 37' 54", E: 21° 11' 3"
gospodarz: Parafia pw. Św. Józefa Oblubieńca NMP w Sękowej
www: http://www.sekowa.rzeszow.opoka.org.pl/?s=historia-kosciolowbraksekowa-filip
e-mail: [email protected]
telefon: 18 351 81 69
Obiekty w pobliżu:
- Cerkiew pw. Opieki Bogurodzicy w Owczarach
- Dwór obronny w Szymbarku
- Wieś łemkowska Bartne
- Cerkiew pw. Opieki Bogurodzicy w Owczarach
- Kościół pw. św. św. Filipa i Jakuba Apostołów w Sękowej
- Cerkiew greckokatolicka w Bartnem
- Zagroda Maziarska w Łosiu