Igołomia jest położna na lewym brzegu Wisły, na terenie, który obfituje w ślady osadnictwa starożytnego i wczesnośredniowiecznego. Źródła pisane wymieniają wieś w 1229 r., kiedy to dzieliła się na tzw. Igołomię Mniejszą, należącą do kolegiaty św. Floriana i Igołomię Większą, będącą uposażeniem klasztoru tynieckiego. Sprzedana w 1402 r. Jakuszowi z Boturzyna, zmieniała wielokrotnie właścicieli. Od 1778 r. należała do Akademii Krakowskiej; na początku XIX w. przeszła w ręce Wodzickich, później rodziny Skorupków, a w 1870 r. wieś kupił Wilhelm Homolacz. Od początku XX w. zamieszkiwali w Igołomi Morstinowie; ostatnimi właścicielami była Karolina z Mycielskich Morstinowa i jej córka Teresa Morstin. Pałac po gruntownym remoncie w latach 60. XX w. jest użytkowany przez Instytut Archeologii i Etnologii PAN.

PAŁAC W IGOŁOMI, fot. M. Klag (MIK, 2000) CC BY SA 3.0

Klasycystyczny pałac, otoczony parkiem w stylu angielskim, został wzniesiony na przełomie XVIII i XIX w. z inicjatywy Franciszka Wodzickiego lub jego córki, z Wodzickich Przerębskiej. Murowany budynek jest od strony zajazdu piętrowy, a od ogrodu, na skutek znacznego spadku terenu, posadowiony na wysokich suterenach. Założony na planie prostokąta, ma czterokolumnowy portyk od frontu i ryzalit od strony ogrodu. Ryzalit ten, mieszczący salon, na zewnątrz u dołu półkolisty, a powyżej trójboczny, zwieńczony jest attyką z wazonami. Nad wejściem głównym i sąsiednimi oknami znajduje się fryz z motywem fali. Wysokie okna parteru ozdabiają pod parapetami płyciny z meandrem oraz gzymsy nadokienne wsparte na konsolkach.

Główne wejście do pałacu wiedzie przez portyk do przestronnego hallu z kominkiem, za którym mieści się przechodzący przez dwie kondygnacje, okrągły salon. Jego ściany zdobi osiem płycin wypełnionych stucco lustro i obiegający go w 2/3 wysokości fryz z gryfami w układzie antytetycznym. Salon nakrywa spłaszczona kopuła zdobiona kasetonami i rozetami. W ścianie znajduje się marmurowy kominek z reliefem przedstawiającym ofiarę składaną Eskulapowi. Autorem tych dekoracji jest Fryderyk Baumann. Po obu stronach salonu znajdują się po dwa trakty pokoi, których wnętrza również zdobią sztukaterie o motywach roślinnych oraz fryz ze sfinksami.

Mieszcząca się w pałacu Pracownia Archeologiczna Instytutu Archeologii i Etnologii PAN zgromadziła tutaj interesujące zabytki archeologiczne, m.in. naczynia ceramiczne, narzędzia pracy i ozdoby wykonane kilka tysięcy lat temu.

Tekst: B. Sanocka (2008)

Licencja CC-BY-SA 3.0