Krynica jest jednym z największych i najbardziej znanych polskich uzdrowisk. Rozsławiły ją wody lecznicze, a także odbywający się tu Europejski Festiwal im. Jana Kiepury, który przyciąga latem do Krynicy miłośników opery, operetki i baletu.

STARY DOM ZDROJOWY W KRYNICY, fot. M. Klag (MIK, 2000) CC BY SA 3.0

Krynica pojawiła się w zapiskach jako osada Krzenycze. Była wówczas niewielką, podgórską wsią. Już w 1721 r. jezuita Gabriel Rzączyński pisał o właściwościach leczniczych tutejszych wód, które stały się jednak znane dopiero pod koniec XVIII w., kiedy to wzrosło zainteresowanie górami. W 1790 r. profesor Uniwersytetu Lwowskiego i znawca Karpat, Baltazar Hacqueta, zbadał tutejsze wody mineralne i spopularyzował ich walory.

Na początku XIX w. Krynicę uznano urzędowo za zdrój kąpielowy i w 1807 r. uruchomiono pierwsze łazienki kąpielowe. Budowano drewniane pensjonaty, restauracje i kawiarnie, sklepy, powstał teatr, a w 1889 r. Krynica otrzymała prawa miejskie. W 1876 r. uruchomiono linię kolejową z Tarnowa do Muszyny, a w 1911 r. doprowadzono ją do samej Krynicy. Bywali tu Jan Matejko i Henryk Sienkiewicz oraz Helena Modrzejewska. W latach międzywojennych Krynica była ekskluzywnym kurortem, a swoją niezwykłą popularność zyskała po II wojnie światowej.

W 1884 r., z inicjatywy hr. Alfreda Potockiego, podjęto decyzję o budowie Dworca Zdrojowego, czyli obecnego Starego Domu Zdrojowego. Zarządzająca wówczas Krynicą lwowska Dyrekcja Domen i Lasów rozpisała międzynarodowy konkurs na projekt tegoż domu gościnnego. Pierwszą nagrodę przyznano krakowskiemu architektowi, Janowi Zawiejskiemu (1854-1922).

Stary Dom Zdrojowy (nazywany tak po wybudowaniu w 1939 r. Nowego Domu Zdrojowego) jest wybitnym dziełem architektury neorenesansowej. Wzniesiono go jako murowany i tynkowany, dwupiętrowy budynek z ryzalitem środkowym i dwoma bocznymi. Ryzalit środkowy, pełniący rolę reprezentacyjną, mieści klatkę schodową prowadzącą z parteru do sali balowej na piętrze. We wnętrzach Starego Domu Zdrojowego znajduje się także restauracja, cukiernia, kawiarenka i sklep oraz ponad 200 pokoi. W elewacji tylnej powstały na parterze otwarte werandy wsparte na ozdobnych, żeliwnych słupach.

Po dobudowie dwóch skrzydeł w latach 1923-1924, budynek zyskał plan litery U; jego modernizacji dokonano w latach 1950-1970. Zewnętrzny wygląd Domu Zdrojowego nie uległ większym przekształceniom, wnętrza zaś zachowały wspaniały wystrój architektoniczny z końca XIX w.

Tekst: B. Sanocka (2008)

Licencja CC-BY-SA 3.0