Młoszowa, leżąca w pobliżu Trzebini, była przez stulecia własnością rodziny Młoszowskich, którzy pod koniec XVII w. wznieśli tutaj dwór. Kiedy w 1790 r. ród ten wygasł, wieś dostała się w posiadanie spadkobierców Hieronima Wielopolskiego. Kilka lat później majątek przejął w dzierżawę Kajetan Forkiewicz, a po nim jego syn, Juliusz. W 1896 r. Młoszowa przeszła w ręce wnuka Kajetana, Juliusza Potockiego. W 1910 r. pałac sprzedano firmie „Sylwana” z Katowic, a dwa lata później kupił go na licytacji hrabia Jan Szembek. Przejęte przez państwo po 1945 r. dobra należą obecnie do katowickiej Akademii Ekonomicznej. Na terenie zespołu ma swoją siedzibę Biblioteka Gminna oraz miejscowe stowarzyszenie kulturalne. Latem na scenie w parku organizowane są spektakle operowe.

ZAŁOŻENIE PAŁACOWO-PARKOWE W MŁOSZOWEJ, fot. M. Klag (MIK, 2001) CC BY SA 3.0

W 1806 r. Kajetan Forkiewicz, senator Rzeczypospolitej Krakowskiej, kupił szlachectwo i herb Ozdoba; niedługo potem rozpoczął rozbudowę zakupionego pałacu w Młoszowej. Wówczas to powstała oficyna zegarowa i arsenał, założono także ogród. Po śmierci Kajetana (1839) prace kontynuował Juliusz Ozdoba-Florkiewicz. Za jego czasów pałac przybrał neogotycką formę, zbudowano przy nim kaplicę, taras ogrodowy i kilka baszt. W 1898 r., na zlecenie Juliusza Potockiego, Zygmunt Hendel powiększył pałac o część neorenesansową.

Na teren rezydencji wprowadza brama św. Floriana, w pobliżu której znajduje się wspomniany już neogotycki arsenał. Mostek strzeżony przez lwy prowadzi przed front pałacu oraz stojącą obok, klasycystyczną oficynę zegarową. Pałac jest budowlą niesymetryczną i niejednorodną. W elewacji frontowej dominuje piętrowy ryzalit z ostrołukowymi arkadami zwieńczony schodkowym szczytem z herbem Ozdoba oraz – po lewej stronie – wieże kaplicy. Od neogotyckiej całości wyraźnie odróżnia się hendlowska dobudowa prawej części pałacu, zdobiona herbem Potockich – Pilawą.

Za pałacem oraz od jego strony południowej, pośród pagórków i wąwozów rozciąga się park. Wykorzystujące naturalny, buczynowy drzewostan założenie skomponowane zostało w obecnej postaci w latach 1869-1870. Pośród romantycznych zakątków i alejek rozmieszczone są najrozmaitsze posągi: św. Floriana i Matki Bożej, a także Światowida, smoka wawelskiego i czarownicy Kaśki. Większość z nich wykonał Franciszek Wyspiański, ojciec Stanisława.

Tekst: B. Sanocka (2008)

Licencja CC-BY-SA 3.0