Krakowski ratusz przez kilka wieków zdobił Rynek Główny po zachodniej stronie Sukiennic. Był to budynek późnogotycki, ze schodkowymi szczytami, piętrowy, z wysoką wieżą. Główne wejście do ratusza prowadziło od strony wschodniej, po schodach, których strzegły leżące lwy. Ratusz został rozebrany w 1820 r. i z dawnych zabudowań władz miasta pozostała tylko wieża.

WIEŻA RATUSZOWA W KRAKOWIE, fot. M. Klag (MIK, 2005) CC BY SA 3.0

Jej powstanie datowane jest na ostatnią ćwierć XIV w.; być może ukończona została ok. 1383 r. W XVI w. na wieży znajdowały się trzy dzwony, a na wysokości okapu obiegał ją drewniany ganek dla straży. W 1524 r. umieszczono na wieży zegar z polichromowanymi figurkami sprowadzony z Norymbergi. W czasie pożaru w 1680 r. został zniszczony hełm, zegar oraz sklepienie sali na I piętrze. Wieżę odbudowano i podwyższono o tę część, gdzie dzisiaj mieści się tarcza zegara. Prace, ukończone w 1686 r. prowadził śląski budowniczy Piotr Beber. Jednak już w 1784 r. musiano nakryć wieżę nowym hełmem. Po zburzeniu ratusza, przez cały XIX w. wieża niszczała, chciano ją nawet rozebrać. Była odnawiana w latach 1913-1914, 1925-1930 oraz 1964-1969 r., kiedy dodano wykusze, klatkę schodową z lwami, fontannę, ławy kamienne oraz obramienia okienne w elewacji północnej.

Wieża w dolnych kondygnacjach jest zbudowana z kamienia ciosowego, wyżej z cegły; ciosy kamienne są tylko w narożach. Z trzech stron pokryta jest okładziną kamienną, którą zdobią pionowe laskowania, przerywane poziomymi pasami rozet w kwadratowych obramieniach. Otwory okienne ujęte są wimpergami, czyli trójkątnymi szczytami zdobionymi żabkami i sterczynami. Ściana północna, dawniej przylegająca do ratusza jest gładka, ceglana. Znajdują się w niej otwory, które dawniej komunikowały wieżę z ratuszem. Mury wieży mają grubość dwóch metrów, a ściana północna niemal trzech (2,80), gdyż w jej szerokości mieszczą się kamienne schodki prowadzące na wyższe kondygnacje.

Wewnątrz, na parterze wieży znajduje się sala przekryta gotyckim krzyżowym sklepieniem, gdzie mieścił się dawniej skarbiec. W sali na piętrze, pełniącej dawniej funkcję kaplicy, zrekonstruowano gotyckie sklepienie, a z pierwotnego wyposażenia zachowały się wsporniki i rzeźbiony fryz o motywie dębowych liści.
W czasie każdej odnowy wieży w gałkach wieńczącego ją hełmu umieszczano pismo o aktualnych wydarzeniach i wykonanych pracach oraz ówczesne monety i medale.

Tekst: B. Sanocka (2008)

Licencja CC-BY-SA 3.0