XVIII Małopolskie Dni Dziedzictwa Kulturowego Wszystko płynie
DATA: 21–22 maja 2016
OBIEKT: kościół i klasztor oo. Karmelitów Bosych w Czernej
ADRES: Czerna 79, Krzeszowice, powiat krakowski

Kolejną malowniczą doliną, do której zapraszamy podczas Dni Dziedzictwa, jest Dolina Eliaszówki, nazywana też przez niektórych Doliną Eliasza. Dlaczego to właśnie św. Eliasz – starotestamentowy prorok, żyjący w IX wieku p.n.e. – stał się patronem tego miejsca? By poznać odpowiedź na to pytanie, musimy się zanurzyć w historii kościoła i klasztoru oo. Karmelitów Bosych w Czernej koło Krzeszowic – kolejnego zabytku tegorocznej edycji Dni Dziedzictwa.

W pierwszej połowie XVII wieku zakon Karmelitów Bosych, którego założycielami byli św. Teresa i św. Jan od Krzyża, przeżywał intensywny rozwój. Na ziemiach polskich powstało wówczas 12 klasztorów męskich i 6 żeńskich. Jednym z nich był męski erem w Czernej, którego lokalizacja ściśle nawiązywała do źródeł karmelitańskiej duchowości.

Karmel to pasmo górskie położone w Ziemi Świętej, a w języku hebrajskim oznacza ogród lub winnicę Boga. Od zarania dziejów góry postrzegane były jako miejsce mistyczne, naznaczone boską obecnością. Nie inaczej postrzegano wzgórza Karmelu, które niejednokrotnie służyły jako miejsce pogańskich praktyk. Jednym z tych, którzy podjęli walkę z rytualnym składaniem ofiar, był prorok Eliasz. Drastycznie rozprawił się z pogańskimi prorokami, topiąc ich w wodach potoku Kiszon, płynącego u podnóża Karmelu. Potępiony na dworze królewskim, musiał uciekać na pustynię, by ratować swe życie. Czas wielkiej próby na pustyni – podczas której walczył nie tylko z duchowym rozdarciem, ale i z głodem i pragnieniem – zakończył się dla niego pomyślnie. Bóg zesłał anioła, który nakazał mu udać się do miejsca odosobnienia – nad potok Kerit, w którym gasił pragnienie, a kruki przynosiły mu pożywienie. Doświadczenie biblijnego proroka Eliasza stało się natchnieniem dla pustelników pragnących oddać się samotności i ascezie. W przyszłości św. Eliasz miał się stać ojcem duchowym i wzorem świętości dla karmelitów.

Usytuowanie czernieńskiego eremu pw. Proroka Eliasza w odludnej wówczas dolinie, na zboczu góry, nad przepływającym przez nią potokiem doskonale nawiązywało do warunków monastycznego życia pierwszych pustelników z Karmelu. Klasztor w Czernej wzniesiony w latach 1629–1640 z fundacji Agnieszki z Tęczyńskich należał do najobszerniejszych eremów w Europie. Prócz kościoła i klasztoru planowano wznieść tu 12 ermitaży – domków pustelniczych z kaplicami. Warunki życia pierwszych czernieńskich pustelników nie były łatwe. Wiemy, że do 1644 roku na terenie klasztoru nie było studni, zakonnicy musieli zatem wodę transportować z płynącego dnem doliny potoku, nazwanego Eliaszówką. Jak podają kroniki, studnię, która po dziś dzień stoi na klasztornym dziedzińcu, drążyli w skale przez blisko siedem lat.

Na wzgórze klasztorne od strony Siedlca, gdzie klasztor miał swój folwark, prowadził most pustelniczy. Jak czytamy w źródłach, jego wylot od strony klasztoru zdobiły potężne rzeźby proroków: Eliasza i Elizeusza. Przed mostem istniały dwa stawy rybne i nieco dalej źródło św. Eliasza – ocembrowane w kształcie wielkiego serca, zwane także źródełkiem miłości. Do dziś nie ma już stawów, most zamienił się w urokliwą ruinę, pozostało jedynie źródełko.

Przybywając do Czernej 21–22 maja, będą mieli Państwo doskonałą okazję, by nie tylko zwiedzić jedno z najciekawszych założeń klasztornych na terenie Małopolski i poznać jego historię, ale przede wszystkim zgłębić symbolikę tego miejsca. W otoczeniu niezwykle pięknej przyrody będą mogli Państwo doświadczyć na własnej skórze warunków, które pomagały na przestrzeni wieków pustelnikom w kontemplacji i realizacji karmelitańskich wartości.

CZYTAJ WIĘCEJ