Nieodległa od Krakowa wieś Łapczyca, położona nad Rabą, wspominana jest w dokumentach na początku XII w. jako uposażenie klasztoru w Tyńcu. Parafia w Łapczycy istniała na pewno już w latach 1325-1327, kiedy to znalazła się w wykazach świętopietrza. Wczesnośredniowieczna osada powstała w Łapczycy zapewne ok. X-XII w., a rozwinęła się wokół istniejącego tutaj wówczas grodziska.

KOŚCIÓŁ PW. NARODZENIA NAJŚWIĘTSZEJ MARII PANNY W ŁAPCZYCY, fot. M. Klag (MIK, 2002) CC BY SA 3.0

Gotycki kościół pw. Narodzenia Najświętszej Marii Panny znajduje się na wzniesieniu, które wraz z przylegającym do świątyni cmentarzem otaczają stare drzewa lipowe. Po zachodniej stronie kościoła usytuowana jest drewniana, XVII-wieczna dzwonnica. Świątynia została wzniesiona – być może w miejscu wcześniejszego, drewnianego kościoła – w 1340 r., dzięki fundacji króla Kazimierza Wielkiego. Pierwotnie była dwunawową budowlą o sklepieniach krzyżowo-żebrowych. Jednak układ ten nie dotrwał do czasów obecnych; świadczą o nim jedynie pozostałości służek i wsporników.

Kościół zbudowano w całości z ciosów kamiennych, jedynie nowsza kaplica i kruchta wzniesione zostały z cegły i potynkowane. Z zewnątrz mury nawy i prezbiterium opinają szkarpy z pinaklami. Świątynia jest obecnie budowlą jednonawową, o sklepieniach pozornych, pokrytych barwną polichromią. We wnętrzu zachowanych jest kilka interesujących portali. Prowadzący z kruchty do nawy, kamienny, gotycki portal wejściowy, wykrojony jest w ostry łuk i bogato profilowany. Kolejny portal – kamienny i zamknięty u góry ściętym trójliściem – znajduje się w wejściu do klatki schodowej. Także w przejściu z prezbiterium do zakrystii mieści się gotycki portal – prostokątny, przekształcony w XIX w. Pochodzące z czasów przebudowy, XIX-wieczne portale prowadzą z nawy do kaplicy oraz z zewnątrz, od strony wschodniej.

Ołtarz główny, wykonany przez Franciszka Samka w 1902 r., nawiązuje swą neogotycką formą do architektury kościoła. Ma on postać gotyckiego tryptyku z rzeźbą Najświętszej Marii Panny pośrodku oraz figurami świętych Stanisława i Wojciecha po bokach. Pola skrzydeł pokrywają płaskorzeźbione sceny biblijne. Oba barokowe ołtarze boczne pochodzą z przełomu XVII i XVIII w. Przy ścianach bocznych kościoła znajdują się niedokończone filary, na których ustawiono barokowe, XVIII-wieczne rzeźby archaniołów Michała i Gabriela.

Tekst: B. Sanocka (2008)

Licencja CC-BY-SA 3.0