Na kamiennym, wysokim brzegu Wisły, nieopodal Krakowa zamieszkują już od prawie tysiąca lat benedyktyńscy mnisi. Żyją oni według reguły ułożonej przez św. Benedykta z Nursji, od którego imienia wywodzi się nazwa zakonu. Klasztor ten, ufundowany w połowie XI w., jest pierwszym opactwem benedyktynów na ziemiach polskich.

OPACTWO OO. BENEDYKTYNÓW W TYŃCU, fot. M. Klag (MIK, 2007) CC BY SA 3.0

Do tynieckiego klasztoru wiedzie droga, prowadząca wzdłuż muru, przez bramę i zabudowania dawnej rezydencji opata, na dziedziniec przed kościołem. Stąd otwiera się piękny widok na Wisłę i otaczające Tyniec pagórki. Po południowej stronie kościoła rozciągają się zabudowania klasztorne; za nimi położony jest ogród będący jednym z pierwszych renesansowych założeń tego typu na ziemiach polskich. Układ tynieckiego opactwa nie uległ znaczącym przekształceniom; nie istnieją dzisiaj jedynie budynki zamykające dziedziniec od strony Wisły.

Najstarszy zbudowany tutaj kościół romański został „wchłonięty” przez mury późniejszych rozbudów. Zachowała się z niego ściana pomiędzy kościołem a krużgankiem, w której znajduje się, również romański portal. Istnieją także fundamenty pozostałych ścian odkryte w latach 60. XX w. Niezwykle ciekawym miejscem jest klasztorny kapitularz (XIV i XV w.), którego ściany zdobią malowidła z różnych okresów oraz gotyckie krużganki obiegające wirydarz: na sklepieniu skrzydła zachodniego zachowała się renesansowa polichromia, w skrzydle północnym zobaczyć zaś można kamienną tablicę z barokową inskrypcją przekazującą tradycję o założeniu klasztoru w 1044 r.

Mury i rozplanowanie klasztornego kościoła pw. Świętych Apostołów Piotra i Pawła pochodzą z gotyckiej przebudowy w połowie XV w. Kolejne zmiany w architekturze świątyni nastąpiły na początku XVII w., za sprawą opata Stanisława Łubieńskiego. Wystrój wnętrza kościoła jest barokowy, z XVII i XVIII w. Ołtarz główny jest fundacją opata Stanisława Benedykta Bartoszewskiego: późnobarokowy, wykonany z czarnego marmuru, na tle którego odcinają się złocone figury świętych. Jego projekt i wykonanie łączone jest ze szkołą Franciszka Placidiego. Obraz w środkowej części ołtarza, autorstwa Andrzeja Radwańskiego, przedstawia patronów kościoła adorujących Trójcę Świętą. W nawie warto obejrzeć niezwykle ekspresyjną, czarno-złotą, późnobarokową ambonę w kształcie łodzi, a w prezbiterium XVII-wieczne stalle zdobione przedstawieniami z życia św. Benedykta i benedyktyńskich świętych.

Tekst: Barbara Sanocka, maj 2008

Licencja CC-BY-SA 3.0