Położony niezwykle malowniczo w śródgórskiej kotlinie Grywałd otacza od zachodu masyw Lubania, a od południa – pienińskie szczyty. Na wyniosłym wzgórzu góruje ponad wsią, otoczony drzewami drewniany kościółek. Od drogi przez wieś prowadzi do niego ścieżka z kładką przez potok, wspinająca się łukiem na strome wzniesienie.

KOŚCIÓŁ PARAFIALNY PW. ŚW. MARCINA W GRYWAŁDZIE, fot. M. Klag (MIK, 2003) CC BY SA 3.0

Parafia w Grywałdzie powstała już przed 1330 r., a obecny kościół zbudowano w XV lub na początku XVI w. Wzniesiono go z drewna, w konstrukcji zrębowej, i częściowo obito gontem. Bryła świątyni składa się z trzech części: najniższego prezbiterium, wyższej i szerszej nawy oraz wysokiej, dominującej nad całością wieży. Każda z części nakryta jest osobnym, gontowym dachem. Szeroko osadzona wieża, zwężająca się ku górze, zakończona nadwieszoną izbicą, nakryta jest hełmem namiotowym z iglicą i krzyżem. Obiegają ją z trzech stron oszalowane soboty, czyli zadaszone podcienia, służące niegdyś jako miejsce noclegu przybywającym z daleka na niedzielną, poranną mszę. Według tradycyjnego, powielanego przez wieki schematu, do kościoła prowadzą dwa wejścia: główne od zachodu i boczne, osłonięte dobudowaną w 1845 r. kruchtą, od strony południowej. Wnętrze oświetlają trzy okna od strony południowej; po stronie północnej do prezbiterium przylega zakrystia.

We wnętrzu kościoła zwracają uwagę polichromie ścian oraz późnogotycki ołtarz główny. W środkowym polu tryptyku namalowany został św. Marcin na białym koniu, w scenie ofiarowywania swego płaszcza ubogiemu, a na skrzydłach bocznych widnieją święci: Stanisław, Jerzy, Anna Samotrzeć i Barbara. Na odwrocie skrzydeł umieszczono wizerunki św. Doroty i św. Katarzyny. W zwieńczeniu ołtarza króluje Matka Boża w promienistej mandorli.

Najbardziej interesującym elementem wystroju kościoła są malowidła pokrywające strop i ściany oraz parapet chóru. W prezbiterium znajduje się kompozycja figuralna przedstawiająca Ukrzyżowanie, świętych Piotra i Pawła, czterech ewangelistów oraz świętych Augustyna i Jerzego. W nawie, na ścianie północnej, widnieje Męka Pańska, a na parapecie chóru – wizerunki świętych. Pozostałą przestrzeń wypełnia dekoracja z motywów okuciowych i kwiatowo-owocowych. Zachowana inskrypcja informuje, że malowidła zostały wykonane w 1618 r., a ich fundatorem był – co jest zjawiskiem wyjątkowym – kmieć i królewski wybraniec, Tomasz Latała.

Tekst: B. Sanocka (2008)

Licencja CC-BY-SA 3.0