Leżąca w sąsiedztwie Gorlic, malowniczo położona nad Sękówką niewielka miejscowość Siary zyskała na znaczeniu na początku XX wieku, kiedy tutejszy dwór wraz z otaczającym go parkiem i zabudowaniami gospodarczymi zakupił Władysław Długosz. Na przełomie XIX i XX wieku dorobił się fortuny w przemyśle naftowym, jednocześnie stał się jedną z ważniejszych figur politycznych w Galicji. Przed I wojną światową Długosz zajmował stanowisko ministra dla Galicji przy rządzie austriackim, a po wyzwoleniu stał się członkiem Polskiej Komisji Likwidacyjnej, która przejęła władzę z rąk austriackich w Krakowie 31 października 1918 roku, później senatorem. Około 1898 roku Długosz odkupił majątek od swojego teścia, Władysława Dembowskiego i przeprowadził gruntowną przebudowę założenia, które uzyskało wówczas reprezentacyjny charakter. Autorem neobarokowej sylwety pałacu był prawdopodobnie lwowski architekt Władysław Halicki, choć niektóre źródła wskazują na Ferdynanda Fellnera z wiedeńskiego atelier architektonicznego Fellner & Helmer. Żadne ze źródeł nie podaje jednoznacznego autorstwa. Pałac swoją bryłą przypomina jednakże brzeską rezydencję Goetzów-Okocimskich będącą projektem tego biura.

PAŁAC DŁUGOSZÓW W SIARACH, fot. K. Fidyk (MIK, 2013) CC BY SA 3.0

Twórcą siarskiego założenia parkowego, według przekazów ustnych rodziny Długoszów, został Arnold Röhring, projektant Parku Stryjskiego we Lwowie uznawanego za jeden z najpiękniejszych parków publicznych Europy. Dekoracje architektoniczne i rzeźbiarskie w ogrodzie parkowym w Siarach zdają się także nawiązywać do baroku.

Pierwsza wojna światowa nie ominęła Siar – pałac ucierpiał, jednak już w 1916 roku, po przesunięciu się frontu na wschód, naprawiono zniszczenia i dobudowano południowe skrzydło, gdzie umieszczono apartament Długosza. W 1928 roku budynek spłonął, odbudowano go w niezmienionym kształcie. Majątek pozostawał własnością rodziny Długoszów do 1945 roku, choć już podczas II wojny światowej został przejęty przez Niemców, mieścił się tu m.in. szpital. W latach powojennych założenie niszczało. Później na długie lata przejęła go Stadnina Koni Skarbu Państwa (1950–1994). Obecnym właścicielem założenia jest Edward Brzostowski.

Autor: Joanna Nowostawska-Gyalókay, Małopolski Instytut Kultury w Krakowie (2014)

Licencja CC-BY-SA 3.0