Kościół na Skałce jest drugim – obok Wawelu – miejscem spoczynku słynnych Polaków. W podziemiach kościoła pochowani zostali m.in. Jan Długosz, Jacek Malczewski, Stanisław Wyspiański, Czesław Miłosz. W 1079 r. w wyniku sporu z królem Bolesławem Śmiałym zginął na Skałce śmiercią męczeńską biskup krakowski, św. Stanisław ze Szczepanowa.

KLASZTOR OO. PAULINÓW Z KOŚCIOŁEM ŚW. MICHAŁA ARCHANIOŁA I ŚW. STANISŁAWA BISKUPA W KRAKOWIE, fot. M. Klag (MIK, 2007) CC BY SA 3.0

Paulinów sprowadził do Krakowa z Jasnej Góry w 1472 r. kanonik krakowski ks. Jan Długosz. Na Skałce istniał wówczas gotycki kościół, który przetrwał do 1733 r., kiedy znajdującą się w złym stanie świątynię rozebrano. Budowę nowego kościoła rozpoczęto na podstawie planów Antoniego Gerharda Müntzera, a dokończono pod kierunkiem architekta Antoniego Solariego, który częściowo zmienił pierwotny projekt. Konsekracji kościoła dokonano w 1651 r.

W sylwecie kościoła dominują dwie wieże nakryte barokowymi hełmami. Flankują one pięknie zakomponowaną fasadę świątyni, z centralnie umiesz-czonym wejściem, do którego wiodą dwubiegowe schody. Skałeczny kościół jest trójnawową bazyliką, zbudowaną na planie prostokąta i przekrytą sklepieniem kolebkowym z lunetami. Nawa główna jest tej samej szerokości co prezbiterium, przy którym od południa mieści się dawny skarbiec (obecnie muzeum) i biblioteka, a od północy – zakrystia i oratorium zakonne.

W ołtarzu głównym, ozdobionym rzeźbami aniołów oraz stiukową glorią, znajduje się przedstawienie św. Michała Archanioła strącającego Lucyfera, pędzla Tadeusza Kuntze. Autorami bogatej dekoracji stiukowej oraz rzeźb są Wojciech Rojowski oraz Jan Jerzy Lehnert z Opawy. Rojowski wykonał także barokowo-rokokową ambonę. Naśladująca barokowe malowidła polichromia wnętrza pochodzi z końca XIX w., kiedy staraniem ówczesnego przeora o. Ambrożego Federowicza przeprowadzono remont świątyni. Z tego czasu pochodzą również neobarokowe stalle projektu Karola Knausa, zdobione scenami z historii obrony Jasnej Góry przed Szwedami.

Budynek klasztoru nawiązujący formą do włoskiego typu renesansowych zamków zbudowano w latach 1636-1723; najwyższe piętro dobudowano w 1937 r. Wejście do klasztoru prowadzi przez portal, który zdobi herb zakonu paulinów: kruk z bochenkiem chleba, dwa lwy i palma. Na dziedzińcu przed kościołem warto zwrócić uwagę na niedawno odnowioną sadzawkę św. Stanisława z XVII-wiecznym kamiennym ogrodzeniem.

Tekst: B. Sanocka (2008)

Licencja CC-BY-SA 3.0